Ծայրագավա՞ռ, կրոնական համա՞յնք, թե՞ պետություն: Ի՞նչ սցենար է խաղարկվում Հայաստանում:
Եվ այսպես, 2023 թվականի սեպտեմբերին մեծ ծրագիրը տապալվեց, երբ հայտնի եռյակի պայմանավորվածությամբ Հայաստանը պետք է ներքաշեին պատերազմի մեջ, ինչի հետևանքով Ադրբեջանը «կբացեր միջանքը» կօկուպացներ նոր տարածքներ, իսկ Ռուսաստանը Լեռնային Ղարաբաղում անպետք դարձած խաղաղապահ կոնտինգենտը կբերեր Հայաստան՝ «փրկելով» այն թուրք-ադրբոջանական ագրեսիայից: Հեղաշրջմանը պետք է միանար 5-րդ շարասյունը, որը կգլխատեր գործող իշխանւթյանը՝ Լեռնային Ղարաբաղը «միայնակ թողնելու», «միջանցքը տալու», «նոր հողեր կորցնելու» համար:
Հայաստանի իշխանությունն 2023-ին ճիշտ ժամանակին բացահայտեց պետության դեմ մեծ դավադրությունը, հանդես եկավ Անկախության համար անզիջում պայքարի դուրս գալու ուղերձով: Արդյունքում, ժողովուրդն ընկալեց առաջնորդի ուղերձը և ցանկացավ մնալ Պետւթյուն, ոչ թե ծայրագավառ կամ Թաթարստան:
Հիմա, երբ Ադրեբջանի հետ բանակցություններում հերթական քայլն է արվում թոթափելու լարվածությունը և ամրագրելու միջազգային իրավունքի կարևոր սկզբունքները, ինչը թույլ կտա խուսափել նոր ագրեսիայից և ամրապնդել Հայաստանի պետականությունը, խաղարկվում է Հայաստանը գաղութացնելու նոր սցենար:
Բայց եթե նախորդ տարի Հայաստանին վերապահվում էր ծայրագավառի կարգավիճակ, հիմա Հայաստանի տարածքում հայ ժողովրդին վերապահվելու է, ըստ սցենարի, կրոնական համայնքի կարգավիճակ: Մոսկվան, ըստ երևույթին, տեսնելով ամերիկյան Միջազգային հանրապետական ինստիտուտի սոցիալական հարցումների արդյունքները, որում Հայ առաքելական եկեղեցին ներկայացվում էր որպես ամենավստահելի ինստիտուտներից մեկը, բեմահարթակ է բերում իր գործակալական ամենամեծ ցանցի ներկայացուցիչներին՝ հոգեևորականներին: Առաջ են գալիս մարդիկ, որոնք իրենց խոսքում բազմիցս մերժել են պետություն գաղափարը: Օրինակ, Միքայել սրբազանը դեռ 2019-ին ասել էր, որ պետությունը հավերժ չէ, հավերժ է եկեղեցին, պետք է այն ուժեղացնել: Այն ժամանակ լայն հանրությունն ուշադրություն չդարձրեց այս հայտարարւթյանը՝ այն համարելով զառամյալ ծերունու բարբաջանք: Բայց պատերազմից հետո այս բարբաջանքը վերածվեց հստակ գծի և եկեղեցու դավանանքին: Նույն Աջապահյանը սրան ավելացրեց՝ երբ մենք պետություն չունեինք, հայերն ավելի մեծ տարածքի վրա էին ապրում՝ ակնարկելով թյուրքական հպատակությունը: Իսկ օրեր առաջ Բագրատ սրբազանը, ում նույնպես վերագրում են КГБ-ական ցանցի մաս լինելը, հայտարարեց, որ ինքը պետական սահման չի ճանաչում ու սահմանն այնտեղ է, ուր կանգնած է հայ զինվորը: Ադրբեջանն էլ է ասում նույնը՝ քեզ պարտության կմատնեմ ու ցույց կտամ քո սահմանը, կկանգնես այնտեղ, ուր կասեմ: